Close

Als voelen overweldigend is

Als je contact maakt met je lichaam kan je veel gevoelens en lichaamssensaties tegen komen. Dit kan prettig zijn maar ook intens of zelfs overweldigend voelen. Zeker als spanning, angst, pijn of verdriet op de voorgrond staat. Hoe komt het dat voelen zo overweldigend kan zijn? En hoe zorg je dat je dit kan veranderen?

Ontwikkeling zenuwstelsel

Om daar antwoord op te geven gaan we terug naar de eerste jaren van het leven. Baby’s en kleine kinderen staan in nauw contact met hun gevoel, maar ze zijn dan nog niet in staat om zichzelf te kalmeren. Het lichaam, of beter gezegd het zenuwstelsel, is nog om onvoldoende ontwikkeld om sterke emoties en gevoelens tot rust te brengen. Een baby die huilt en niet door iemand uit de omgeving getroost of gekalmeerd wordt, raakt steeds meer overstuur. Het heeft een volwassene nodig om tot rust te komen.

Kalmering via verbondenheid en zelfzorg

Via een ouder of verzorger kan een kind kalmeren en komt het zenuwstelsel in een rustige en ontspannen staat. Als een ouder zich kalm en rustig voelt, spiegelt het kind deze staat in zichzelf. Dit wordt co-regulatie genoemd. 

Als kinderen ouder worden, ontwikkelen ze spelenderwijs zelf vaardigheden om zich te kalmeren. Dit wordt zelfregulatie genoemd. Kinderen leren van het voorbeeld in zelfregulatie dat de ouders laten zien. En ook van de oplossingen en ideeën die ze het kind geven om tot ontspanning te komen.

Jong geleerd is oud gedaan

Door via je ouders of verzorgers het kalmerende effect van co-regulatie en zelfregulatie mee te krijgen, leert het zenuwstelsel te schakelen tussen spanning en ontspanning. Het lichaam leert met emoties en stress om te gaan. Het kind heeft daardoor de ervaring dat gevoelens oké zijn, doordat ze hanteerbaar en niet gevaarlijk voelen. Daarnaast ervaart het dat het zijn of haar emoties aan een ander kan laten zien.  

Als je als kind deze vaardigheden onvoldoende hebt kunnen ontwikkelen, zijn bepaalde situaties en emoties intens en overweldigend geweest. Je hebt letterlijk de handvatten gemist om gevoelens behapbaar toe te laten. Als dit regelmatig is voorgekomen, kan dit invloed hebben gehad op de ontwikkeling van je stress-systeem. Waardoor je lichaam als bescherming sneller gespannen reageert. Eigenlijk heb je het nog steeds nodig om regulatie en co-regulatie toe te passen. Zowel om spanning hanteerbaar te maken als om (nieuwe) prettige ervaringen te hebben rondom het voelen van gevoelens en emoties. Zodat je het vertrouwen kan krijgen dat je niet langer overweldigd raakt. En mogelijk ook kan ervaren dat mensen in je omgeving steun en troost kunnen bieden. 

Hé? Maar ik heb toch een liefdevolle jeugd gehad?

Ook liefdevolle en betrokken ouders zijn niet altijd in staat om co-regulatie en zelfregulatie aan hun kinderen mee te geven. Dit kan komen doordat zij zelf deze ervaring onvoldoende hebben meegekregen en daardoor niet aan hun kind kunnen overdragen. Ook onzekerheid, angst of depressie bij een ouder kan een rol in spelen.

Ook een (onverwachte) levensgebeurtenis kan impact hebben gehad op de ontwikkeling van regulatie. Denk daarbij aan vroeggeboorte waarbij een baby in een couveuse ligt of een ziekenhuisopname. Of gebeurtenissen in het leven van de ouders of verzorgers, zoals het overlijden van een dierbare, ziekte of relatieproblemen. Dit kan er (tijdelijk) voor zorgen dat een ouder emotioneel afwezig is. Of een jong kind veel verdriet, onrust of angst heeft meegekregen. Het gaat er niet om of iemand of een situatie ‘schuld’ heeft, maar over het effect wat dit op jou, als kind heeft gehad. 

Nieuwe patronen aanleren

Gelukkig is daar iets aan te doen! Je brein en zenuwstel zijn flexibel en kunnen nieuwe patronen aanleren. Door bewust regulatie in te gaan zetten, kan je andere ervaringen opdoen. Je lichaam leert gemakkelijker te ontspannen en eenvoudiger te schakelen tussen inspanning en ontspanning. Daardoor verstevig je de basis in je lichaam om emoties te kunnen dragen en behapbaar toe te laten.

Vind jij dit interessant en wil je gaan ervaren hoe jij deze balans in je zenuwstelsel verder kan versterken? Tijdens de workshop  “veerkracht in het omgaan met prikkels” ga je daarmee aan de slag. Lees hier meer over de workshop.